Hollanda’da Kasım 2023 seçimlerinden zaferle çıkan ırkçı PVV partisi Avrupa seçimlerinde ikinci oldu. Ancak 1 olan sandalye sayısını 6’ya yükseltti. Yani Hollanda’da aşırı sağın etkisi devam ediyor.
Avrupa Parlementosu seçimlerine gidilen süreçte Hollanda’da seçimlerde hangi partinin seçimlerden birinci çıkacağı en çok tartışılan konuların başında geliyordu. Yeşiller ile Sosyal Demokratların ortak liste olarak girdiği “GL-PvdA” mı, yoksa ırkçı Wilders’ın Özgürlük Partisi PVV mi? Avrupa Parlamentosuna 31 vekil gönderme hakkı olan Hollanda’da GL-PvdA seçimleri birincilikle bitirdi. PVV ise sandıktan ikinci parti olarak çıktı. Ancak ilki sandalye kaybederken ikincisi beş yeni sandalye kazandı.
Seçime katılım oranı yüzde 46.8 oldu, ki bu oran 1989 yılından sonraki en yüksek oran olarak kayda geçti. GL-PvdA yüzde 21.6 oy oranı ile 8 (-1) sandalye kazanırken, PVV yüzde 17.7 ile 6 (+5) sandalye kazandı. Diğer partilerin aldığı oy oranları ve çıkardıkları vekil sayısı ise şöyle oldu: Sağ liberal VVD yüzde 11.6 ile 4 (-1), Hrıstiyan Demokrat Birlik CDA yüzde 9.7 ile 3 (-1), Sol liberal D66 yüzde 8.1 ile 3 (+1), Vatandaş Çiftçi Hareketi BBB yüzde 5.3 ile 2, Volt 4.9 ile 2, Hayvan Hakları Partisi PvdD yüzde 4.4 ile 1, Yeni Sosyal Sözleşme NSC yüzde 3.8 ile 1 ve küçük dinci bir parti olan SGP yüzde 3.4 ile 1 sandalye kazandılar.
GL-PvdA’nın kazanması Wilders’e karşı kazanılmış bir zafer mi?
GL-PvdA, seçimlerden birinci olarak çıkmasını Wilders’e karşı kazanılmış bir zafer olarak ilan etti. Kamuoyu yoklamaları GL-PvdA’nın seçmeninin önemli bir bölümünü sandığa götürmeyi başardığı için birinci olabildiğini gösteriyor. Burada PVV’nin birinci parti olmasının önüne geçmek için bir çaba olduğunu da görmek gerekiyor. Öte yandan Hollanda’da GL-PvdA ortak liste ile seçimlere katıldı, ama Avrupa Parlamentosunda farklı fraksiyonlarda yer alacaklar. Bir kısmı AP’nin Yeşiller fraksiyonunda, bir kısmı ise Sosyal Demokrat fraksiyonda görev alacak.
PVV seçmeni neden sandığa gitmedi?
PVV’nin ise seçmenini sandığa götürmede başarısız olduğunu söylemek mümkün. Kasım 2023’te yapılan genel seçimlerde PVV’ye oy veren seçmenin yüzde 53’ü bu seçimlerde oy kullanmaya gitmedi. PVV daha önceki seçim programında hem Avrupa Birliği’nden (AB) hem de avro ortak para birliğinden çıkacağını söylüyordu. Ama son seçimlerde her iki konuda da söz söylemedi. Yani Hollanda’nın hem AB üyeliği devam edecek hem de para birliğinde kalınacak. PVV’nin bu seçimdeki sloganı ise “Hollanda birinci sıraya” oldu.
Hollanda’da oy sayısı azaldı ama vekil sayısı arttı!
Bu arada PVV’ye oy verenlerin önemli bir bölümü de AB’den çıkılmasını gerçekçi bulmuyordu. Seçmen, Kasım 2023’te PVV’ye oy vererek partiyi hükümet ortağı en büyük parti haline getirmişti. Yakında kurulacak olan hükümet ise daha çok Hollanda’ya göçün sınırlandırılması gibi konularda beklenti yaratmış durumda. Bu nedenle AP seçim sonucundan sandığa gitmeyen seçmenin PVV’den vazgeçtiği sonucunu çıkarmak için henüz çok erken. PVV’nin seçimlerden ikinci parti olarak çıkmasını, gerilemesinin başlangıcı olarak değerlendiren kimi iyimser yorumlar da gerçekçi değil. Avrupa Parlementosunda daha önce bir sandalye ile temsil edilen PVV, önümüzdeki beş yıl için 6 sandalye ile temsil edilecek. Bu gerçek aşırı sağın yükselişinin devam ettiğini gösteriyor.
Hollanda genel seçimlerinde 20 sandalye kazanarak büyük bir çıkış yapan Yeni Sosyal Sözleşme (NSC) ise, Avrupa Parlementosu seçimlerinde ancak bir sandalye çıkarabildi. Araştırmalar genel seçimlerde NSC’ye oy veren seçmenlerin sadece yüzde 14’nün bu seçimlerde de aynı partiye oy vediğini gösteriyor. NSC seçmeninin yüzde 8’i Hıristiyan Demokrat Birliğe (CDA) oy vermiş. Genel kamuoyu yoklamalarında da NSC oylarının düştüğü görülüyor. Bunda parti lideri Omzigt’in koalisyon görüşmeleri sürecinde istikrarsız bir tablo çizmesinin bir rol oynayabileceği tahmin ediliyor.
HOLLANDA’DA YENİ HÜKÜMET İNŞASI HANGİ AŞAMADA?
PVV, VVD, NSC ve BBB arasında yapılan hükümet görüşmeleri son aşamaya doğru ilerliyor. Mayıs ayında kamuoyuna sunulan hükümet protokolünün ardından, sırada başbakan adayının kim olacağı ve bakanlıkların paylaşımı meselesi vardı. Dört partinin üzerinde anlaştıkları başbakan adayı iki hafta önce açıklandı: Dick Schoof.
Schoof (67) yüksek bir bürokrat. Başbakan adayı olmadan önce Adalet ve Güvenlik Bakanlığında en yüksek bürokrat olarak çalışıyordu. Hollanda Genel Bilgi ve Güvenlik Dairesinin genel müdürlüğü, Terörizm ile Mücadele ve Güvenlik Kurumunun ulusal koordinatörlüğü ve Göç ve Vatandaşlık Dairesi genel müdürlüğü görevlerinde bulundu. Sertleştirilerek değiştirilen ve 2000 yılında yürürlüğe giren Yabancılar Yasası’nın oluşmasında da önemli rol aldı.
Önceki gün yapılan açıklamada ise dört partinin bakanlıkların paylaşımında da anlaşmaya vardıkları belirtildi. Buna göre PVV 5, VVD ve NSC 4 ve BBB is 2 bakanlık alacak. Sızdırılan bilgilere göre PVV Göç, Bakım (Sağlık), Ekonomi ve Altyapı, Dış Ticaret ve Kalkınma İşbirliği Bakanlıklarını yönetecek. VVD, Adalet, iklim, Maliye ve Savunma Bakanlıklarının başına geçecek. İçişleri, Dışişleri, Sosyal işler ve Eğitim Bakanlıkları NSC’ye gidecek. BBB ise Konut ve Tarım Bakanlılarını alacak.
Kabinenin haziran ayının sonunda göreve başlaması bekleniyor
Nuri Karabulut / Evrenselçnet
