Avrupa Birliği (AB) ülkelerinin liderleri, Ukrayna’ya destek, göç, yaptırımlar ve ekonomi konularının görüşmek üzere bir araya geldi. AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen ve AB Konseyi Başkanı Charles Michel, Brüksel’deki AB Liderler Zirvesi bitiminde düzenlenen basın toplantısında açıklamalarda bulundu. “Şu anda 12’nci yaptırım paketini hazırlama sürecindeyiz ve bu konuda üye ülkelerle istişarelerde bulunuyoruz.” diyen von der Leyen, özellikle Rusya’nın Avrupa ve ortak ülkelere elmas ihracatından elde ettiği gelirin nasıl kesilebileceğini araştırdıklarını belirtti.
Von der Leyen, elmas ihracat yasağının G7 ortaklarıyla çok yakın işbirliği içerisinde yapılacağını vurgulayarak, “Yaptırımların düzgün ve etkin bir şekilde uygulandığından emin olmak istiyoruz.” dedi.
Rusya’nın AB’de dondurulmuş varlıklarına ilişkin de von der Leyen, “Dondurulan Rus varlıkları da tartışma konusuydu.” ifadesini kullandı.
Von der Leyen, geçen yıl Rusya kamu varlıklarının dondurulmasına yönelik önemli bir siyasi karar aldıklarını hatırlatarak, dondurulan Rus varlıklarının değerinin 211 milyar avroyu bulduğunu bildirdi.
Siyasi olarak Rusya’nın Ukrayna’nın uzun vadede yeniden inşası için ödeme yapması gerektiği konusunda mutabık kaldıklarını anımsatan von der Leyen, bu ay Fas’ın Marakeş şehrinde gerçekleştirilen toplantılarda maliye bakanları arasında yapılan görüşmelerde bu konudaki temel ilkelerde ilerleme kaydedildiğini anlattı.
Von der Leyen, bir sonraki adımın somut bir teklif olacağına dikkati çekerek, ilk aşamada dondurulan varlıkların faiz gibi getirilerinden sağlanan beklenmedik karlara odaklanan bir teklif üzerinde çalıştıklarını ifade etti.
“Halihazırda AB’deki sınırlı sayıda finansal kuruluşa fayda sağlayan dondurulan Rus varlıklarından elde edilen gelirlerin nasıl kullanılacağına ilişkin bir teklif sunacağız.” diyen von der Leyen, dondurulan Rus varlıklarının beklenmedik karlarının oldukça fazla olduğunu, amaçlarının bu gelirleri AB bütçesi aracılığıyla Ukrayna’ya ve ülkenin yeniden inşasına aktarmak olduğunu vurguladı.
– “Kararlı adımlar atmamız yönünde geniş bir istek vardı”
AB Konseyi Başkanı Michel de dondurulan Rus varlıklarının Ukrayna’ya kısa vadede destek ve uzun vadede Ukrayna’nın yeniden inşası için harekete geçirilmesine yönelik AB Komisyonundan operasyonel teklifler hazırlamasını istediklerini belirterek,”Rusya’nın dondurulmuş varlıkları konusunu ele aldık. Bu konuda son derece iyi bir tartışma yaşandı. Bu konuda kararlı adımlar atmamız yönünde geniş bir istek vardı.” diye konuştu.
AB, savaş nedeniyle şimdiye kadar Rusya’ya yönelik 11 yaptırım paketini hayata geçirdi.
Bu çerçevede, Rusya’ya yönelik ticaret, finans, petrol ve kömür de dahil enerji, sanayi, teknoloji, ulaşım, çift kullanımlı ve lüks ürünler ile altını da içeren geniş yelpazeye yayılmış kısıtlamalar uygulandı.
Yaklaşık 200 milyar avrosu AB üyeleri tarafından olmak üzere Batılı ülkeler, Rusya Merkez Bankasının toplamda yaklaşık 300 milyar avrosunu dondurdu. Bu aşamada dondurulan varlıklar ve bu varlıklardan sağlanan gelirin sahibinin rızası olmadan kullanımının hukuki ve finansal boyutları tartışılıyor.
AB’nin dondurduğu Rusya Merkez Bankası rezervlerinin büyük kısmı, Belçika merkezli menkul kıymet takas ve saklama hizmeti sunan Euroclear’da bulunuyor.
Euroclear’ın dondurulan varlıklar nedeniyle bilançosundaki varlıkları hızla artarken, kurum büyük miktarda faiz geliri sağlıyor. Euroclear, dün, AB yaptırımları nedeniyle dondurulan Rus varlıklarının faizinden bu yılın 9 ayında 3 milyar avro gelir elde ettiğini açıklamıştı.
AB planı kapsamında Belçika’da Euroclear’ın ilgili Rus varlıklarından elde ettiği faiz gelirlerine yönelik özel bir vergi getirilmesi ve bunun Ukrayna’da kullanılması tartışılan unsurlar arasında yer alıyor.
Avrupa Merkez Bankası (ECB) ise haziran ayında Rusya Merkez Bankasının dondurulan varlıklarına yönelik AB Komisyonunu uyarmıştı.
ECB, Rus varlıklarına veya bunların gelirlerine el koymanın, avronun küresel para birimi olarak konumuna ve finansal istikrara zarar verebileceği konusundaki hassasiyete dikkati çekmişti.
Özellikle AB’nin tek taraflı hareket etmesi durumunda, büyük miktarda döviz rezervine sahip diğer merkez bankalarının avrodan çıkabileceğine işaret eden ECB, avro cinsinden varlıklardan uzaklaşılabileceğini ve Avrupa ülkelerinin finansman maliyetlerinin yükselebileceğini belirtmişti.
İKİNCİ GÜN OTURUMLARI
AB üyesi 27 ülkenin devlet veya hükümet başkanlarının katılımıyla Brüksel’de gerçekleştirilen AB Liderler Zirvesi’nin ikinci gün oturumlarında liderler, Rusya-Ukrayna savaşındaki son gelişmeleri ele aldı. Ukrayna’ya sağlanacak mali, askeri ve insani desteği değerlendirecek liderler, Ukrayna’ya desteğin sürdürülmesindeki kararlılığa dikkati çekti.
Bu çerçevede, Rusya’ya yönelik hazırlık aşamasındaki 12’nci yaptırım paketinin de müzakere edilmesi, Rusya’dan elmas ithalatının yasaklanmasını öngören söz konusu yaptırım paketine alüminyum ithalatı yasağının da dahil edilmesi gibi konular liderler seviyesinde ele alındı.
Göç konusunu da tartışan liderler, Birliğin göçmen ile sığınmacı politikasını ve uygulanabilecek mekanizmaları değerlendirdi
Dış ilişkilere ilişkin konuların da ele alındığı zirvede, Kosova, Karabağ ve Sahel’deki gelişmeler de görüşüldü.
Avro Zirvesi oturumuna AB liderlerinin yanı sıra, Avrupa Merkez Bankası (ECB) Başkanı Christine Lagarde ve Avro Grubu Başkanı Paschal Donohoe de katıldı
AB liderleri toplantıda uzun vadeli büyümeye yönelik tedbirler kapsamında ekonomi ve maliye politikalarını değerlendirdi.
Zirvenin ilk günkü oturumunda İsrail-Filistin çatışması ile Birliğin bütçesindeki değişiklikler ele alındı
AB liderleri, ilk gün oturumunun ardından İsrail’in günlerdir bombaladığı Gazze’de insani durumun endişe verici olduğunu belirterek, insani koridorlar ve çatışmalara aralar verilmesi suretiyle bölgeye insani yardım ulaştırılması çağrısında bulundu.
AB yönetimi de İsrail-Filistin çatışmasını sonlandıracak bir barış konferansının “yakında” düzenlenebileceğini, ancak AB’nin bulunacağı böyle bir konferansta Hamas’a bir rol öngörmediklerini açıklamıştı.
Bütçe tartışmaları
AB Komisyonu, haziranda Birliğin 2021-2027 dönemine ilişkin bütçesini içeren Çok Yıllı Mali Çerçeve’nin (MFF) revizyonu için teklif hazırlamıştı. İlk bütçe, salgın, Rusya-Ukrayna savaşı, enerji krizi ve enflasyondaki artış öncesinde hazırlandığı için artık yeterli olmamaya başlamıştı.
AB bütçesi, kurallar gereği harcamaların üst sınırlarının belirlendiği 7 yıllık dönemler için hazırlanıyor. AB’nin 2021-2027’deki toplam 1 trilyon avroyu aşan bütçesini ortaya koyan çerçeve 2020 yılında belirlenmişti.
Komisyon, AB bütçesinin Ukrayna için 50 milyar avro, göç harcamaları için de 15 milyar avro olmak üzere daha da artırılmasını teklif etmişti.
Bütçede değişiklik teklifinin yürürlüğe girmesi için üye ülkelerin tamamının oy birliği gerekiyor.
AB ülkelerinin bir kısmı, birlik bütçesini ve sağladıkları katkıları artırmak konusuna mesafeli yaklaşıyor.
Macaristan ve Slovakya, Ukrayna’ya 50 milyar avro yardım sağlanmasına karşı tutum sergiliyor.
Belçika’nın başını çektiği bazı ülkeler ise Ukrayna’ya verilen desteğin devam etmesini desteklerken, mevcut kaynakların daha iyi kullanmasını ve üye ülkelerden ek katkı alınmamasını istiyor. Bunun benzeri bir tutumu Almanya ve Hollanda gibi ülkeler de destekliyor.
Bu konuda üye ülkeler arasında yoğun müzakerelerin yıl sonuna kadar devam etmesi bekleniyor.
Ata Ufuk Şeker, Ömer Tuğrul Çam – AA
