Televizyonun evlere yeni yeni girmeye başladığı yıllarda özel televizyon büfeleri olurdu. Üst kısmı camlı, içinde kahve fincanı, bardak gibi züccaciye eşyaları bulunan. Ve bir yakını gurbetçi olanların televizyon büfelerinde züccaciye eşyalarının arasında da Almanya’dan hediye olarak getirilen ya da gümrüklerden alınan HB, KENT, MARLBORA sigaraları arz-ı endam ederdi.
İçmeye kıyamadıkları için mi yoksa gösteriş olsun diye mi oraya konulurdu bilinmez fakat kahve ikram edilecek misafir geldiğinde “Yak bir Alaman cigarası!” diyerek hava atmak adettendi.
Müzeleri ve koleksiyonerleri kıskandıracak koleksiyon (var)
Geçtiğimiz günlerde yolumu, Corendon Hava Yolları’nın kalbi diyebileceğim Corendon Hotel Village’ye düşürdüm.
Nev-i şahsına münhasır bir iş insanı, Berk Güden’in, yıllardır gezdiği ülkelerde Türk tütünü ile yapılmış sigara ve tütün ürünlerinin koleksiyonunu duydum, gittim, gördüm ve yazmaya karar verdim.
Türk Sivil Havacılık (Chaerter) tarihinin 90’lı yıllardan itibaren her kademesinde görev yapmış, değerli iş adamı Berk Güden, yıllardır Corendon Havayolları’nda müdürlük yapıyor.
Hoş, Corendon Hotel Village binasına ilk gidişim değildi bu, hizmet vermeye başladığı günden beri Hollanda’da ikinci adresimiz gibiydi! Sempozyumlar, seminerler, konferanslar, toplantılar, iftarlar kaç kez gittim hatırlamam imkansız.
Benim için bu otelin ve sahiplerinin yeri her zaman farklıdır. Çünkü 150. Göç konulu gösterimi yine ikinci adresim bu otelin salonlarında yaptım. Otelin yeri ve bahçesine konumlandırılmış dev Jumbo uçağın ( Boeing 747-400 ) getirilişi Hollanda ve dünya basınında günlerce yer aldı.
Corendon’un başarısında önemli payı olan, şirketin görünmeyen kahramanı Berk Güden ile yıllardır tanışırız aslında. Fakat, bugüne kadar çeşitli etkinliklerde karşılaşıp hal hatır sormaktan öteye, uzun uzadıya bir sohbet şansımız olmamıştı.
Geçtiğimiz yıllarda sevgili kardeşim, oyuncak müzesini Türkiye’ye kazandıran şair, koleksiyoner, yazar Sunay Akın’ın bir paylaşımında rastladım Berk beyin fotoğrafına ve koleksiyona. Düşünün Sunay Akın bile tâ Türkiye’den gelmiş, görmüş, övgü ile söz ettiği koleksiyonu ben Hollanda’da olmama rağmen henüz görmemiştim. Büyük eksiklikti!
Sunay Akın sayesinde koleksiyonerliğinden haberdar oldum. Sunay Akın’ın Hollanda’da Corendon’daki gösterisi sonrası paylaşımında etkinliğinden çok Berk Güden beyin koleksiyonundan söz etmesi ile merakım daha çok artmıştı.
Berk beyin sanata ve sanatçıya verdiği değeri biliyordum, o yüzden son kitabım “ HİÇ’i (Hayat İnsan Çile) de alarak ofisine gittim.
İnanın odada çalışma masası olmasa bir müzeye girdiğimi zannederdim.
Yukarıda bahsettiğim televizyon dolaplarına konulan sigara ve tütünler camlı dolaplarda sergileniyordu ki öyle bir-iki, beş-on tane değil yüzlerce, belki binlerce hem de.
Neden tütün denince akla Türk tütünü gelir başta!
Ve daha da önemlisi Türk tütünün Hollanda’ya ve dünyaya yayılış öyküsünü dinledikten sonra, “ Tütünü Amerikalı yerli kızılderililer içmeye başlamış, Amerikayı keşfedenler Avrupa’ya getirmiş olabilir. Fakat Türkler tütünü ekip biçmeye başlayarak, dünyaya yayılmasında önemli rol oynamışlardır. Çünkü ülkemizin iklim koşullarından dolayı yetişen tütünün damak zevki farklı oluyordu. Farkın farkına varan ülkeler, bizden tütün almış ve paketlerin üzerine “Türk tütünü” olduğunu özellikle yazmayı ihmal etmemişler. Şöyle desem daha yerinde bir tanımlama olur, bugün nasıl puro deyince akla hemen Havana, Küba geliyorsa asırlardır tütün sigara deyince de Türkiye geliyor.
Yüz küsur ülkede Türk tütününden imal edilen sigara ve tütün mamulü paketlerinin olduğunu söyledi Berk bey.
Kendisi sigara içmemesine rağmen bu merakın nerden kaynaklandığını sordum.
Hollanda’ya Türk tütününü 1900’lü yılların başında getiren girişimci bir vatandaşımızın öyküsü ile başlamış. Fazla soru sormak istemedim çünkü Berk bey bir kitap hazırlığı içinde. O kitabı daha prova baskısı esnasına ilk görenlerden biri olmak ayrı bir onurdu.
Koleksiyonunda bulunan tütüne ve sigaraya dair ne varsa fotoğraflarını çekmiş, öykülerini yazmış. Kitabı baskıya hazır. Kitabın ön baskısını gösterirken duyduğu heyecan bana doğumhane kapısında baba olmayı bekleyen genç bir delikanlı gördüm gibi geldi.
Kuşe kağıda basılı kitabın sayfalarını çevirirken Berk beyin 70’lik yorgun gözleri 25’lik delikanlı gibi parlıyordu.
Fakat sigara ve tütün koleksiyonun yanı sıra ofisini süsleyen çok daha farklı tarihi objeler de vardı. Örneğin mekanik takvimler, örneğin daktilolar…. Daktiloların birinin üstünde yazan marka adı ister istemez dikkatimi çekti: Corona markalıydı asırlık daktilo.
Koleksiyonlarındaki eşyaları biriktirmeye nasıl başladığını, biriktirme merakının nasıl oluştuğunu ve geliştiğini sorduğumda Berk Güden, “Çocukluğumda deniz kabuklarını biriktirerek başladım” dedi ve yerinden kalkıp bir kasa içinde hâlâ sakladığı o deniz kabuklarını gösterdi. “
“Koleksiyonculuğa meraklıyım, hayatım boyunca bir çok kitap, gravür, sigara / tütün kutusu başta olmak üzere çeşitli koleksiyonlar yaptım” diye sözlerine devam ederken garip bir hüzün gelip yerleşti yüzüne….
Yıllarca emek verip, biriktirmek için çaba sarf ettiği koleksiyonunun kendisinden sonra yok olup gitmesinden, kaybolmasından endişe ediyordu: “Eğer çocukların bu işe merakı yoksa benden sonra ne olacak bu koleksiyon. İnanın ben boş zamanlarımın çoğunu bu gördüğünüz parçaları toplamak için pazarlarda, mezatlarda, antika dükkanlarında geçirdim!”
“Bir müzeye vermeyi düşünmüyor musunuz?” dedim.
“Olabilir tabii. Hatta sigara ve tütün koleksiyonu için sevgili Sunay Akın İstanbul’da bazı belediyelerle görüşüp bu koleksiyonun bizden sonraki nesillere kalması gerektiğini söylemesi beni sevindirdi” derken yüzündeki hüzünde bir parça olsun dağılmıştı.
İsterseniz sözü bu noktadan sonra nev-i şahsına münhasır, dünyada eşi benzer olmayan koleksiyon sahibi, havacılık sektörünün Berk ağabeyine bırakalım. En azından kitabının yayınlanıp meraklıları ile buluşmasını beklerken biz de o kitabın yazar kimmiş yakından hem de kendisinden öğrenelim:
Berk Güden Kimdir?
8 Ocak 1951 İstanbul doğumlu, Liseyi Beyoğlu Atatürk Lisesi’nde bitiren Berk Güden, hemen ardından askere gider. 1974 Kıbrıs Barış Harekatına katılmaz ama Konya’da o günleri yaşar. Hep içinde üniversiteye gitme arzusu askerdeyken üniversite imtihanlarına girer ve Marmara Üniversitesi Yabancı Diller bölümünü kazanır. Mezuniyeti ile birlikte Yeşilköy Havalimanın’da USAŞ’a işe operasyon müdürü olarak girerek aynı zamanda bir ömür boyu çalışacağı havacılık sektörüne de adım atmış olur (1976 ).
1977 de ise Türk Havayollarına girdi. 9 yıl Türk Hava Yollarında Türkiye’de çalıştıktan sonra 1986 yılında Amsterdam’a tayin olur.
Türk Hava Yolları bünyesinde dört buçuk yıl çalıştıktan sonra İstanbul Hava Yollarına transfer olur. İstanbul Hava Yolları müdürü olarak tam 10 yıl görev yapan Berk Güden, yılların birikimi ve havacılık konusunda bilgisi ile kendi adına çalışmak için ayrılır ve seyahat acentası açar. Fakat fazla sürmez iki yıl sonra gelen teklifi değerlendirerek 2004 yılında girdiği Corendon Havayollarında müdür olarak sektöre halen emek vermeye devam etmektedir.
Yavuz Nufel – N.Haber.nl
Hallo, I am a Turmac collector too from Italy.
I spent three years in Turkey.
I would like to get in touch with Mr. Guden and buy his book.
Thanks