Uzaya ilk yolcusunu gönderen Türkiye’nin ilk komplo teorisi de gecikmedi. Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Uluslararası Uzay İstasyonu’ndan görüşen Alper Gezeravcı’nın yukarı uçtuğu videoda mikrofonun aşağı düşmesi kafa karıştırdı ve soruldu: Yoksa uzayda değil mi? İşte görüntünün bilimsel izahı:
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile görüntülü bir konferans gerçekleştiren Türk Astronotu Alper Gezeravcı görüşmenin sona ermesiyle beraber kamera açısına göre yukarı yönlü “uçarak” kadrajdan çıktı.
Türkiye’nin ilk Uzay Yolcusu Alper Gezeravcı ile Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın gerçekleştirdiği görüşmenin ardından Gezeravcı yukarı giderken mikrofonun aşağı doğru gitmesi dikkat çekti.
Uluslararası Uzay İstasyonı ISS’de astronotlar uçabiliyorsa mikrofon neden yukarı doğru gitmedi?
Yoksa uzayda değil mi diye kafa karıştıran komplo teorisyenleri de devreye girmekte gecikmedi…
Bu sahnenin ardından da pek çok kişinin kafası karıştı. Gezeravcı’nın mikrofonu bıraktığı anda mikrofonun da yukarı doğru hareket etmemesi, aksine aşağı gitmesi pek çok kişinin durumu garipsemesine neden oldu.
Hemen kısaca cevap verelim: Komplocu düşünmeye gerek yok. Bu durum aslında oldukça normal. Gezeravcı mikrofonu başka yöne itip kendisi başka yöne doğru uçtuğu için mikrofonla farklı yönlere gidiyorlar.
Uluslararası Uzay İstasyonu düşünülenden biraz daha farklı bir ortam
Fizik bilimine göre serbest düşüş deneyimi ile yer çekimsiz ortam arasında gözlemlenebilir bir fark yok, hatta 100 yıldır yapılan hiçbir deney, iki ortamı birbirinden ayırmanın bir yolunu bulmayı sağlamadı. Uluslararası Uzay İstasyonu da “ideal bir hızda” düşüş hareketi yapıyor ancak o kadar yukarıda ve o kadar hızlı ki gezegenimizin dönüş hızıyla aynı hızda düşüyor. Yani ISS 100 kilometre “düştüğünde”, Dünya da bir o kadar uzağa kaçmış oluyor. O yüzden de ISS belli bir yörüngede kalmış oluyor.
Daimi bir serbest düşüş hâlinde olan ISS’te her şey aynı anda, aynı hızda ve aynı yönde düştüğü için bu durumu aracın içinde algılamak zor. Ayrıca serbest düşüş, yer çekimsiz ortam ile aynı özellikleri taşıdığı için aracın içinde uçarak hareket etmek mümkün oluyor.
Astronot ile mikrofon neden başka yöne uçuyor?
Bu durumun sebebini anlamak için bağıl hız kavramını bilmek ve de videonun son kısmına dikkat etmek gerekiyor. Beraber metrobüse binen insanların birbirlerine göre bağıl hızı sıfırdır, balık istifi doluşmuş olan insanların arasındaki mesafe Beylikdüzü’nde de 50 santimetre, Mecidiyeköy’de de 50 santimdir. Birbirlerine göre hızları 0’dır. Öte yandan Beylikdüzü’nde kalan eş dost akrabalarına göre metrobüsün hızında gitmektedirler. Gezeravcı, ISS ve mikrofon arasında da benzer bir ilişki var.
Gezeravcı konuşmayı bitirdiğinde mikrofonun ve astronotumuzun birbirlerine karşı bağıl hızları 0, ikisi de ISS ile birlikte aynı anda, aynı yöne ve aynı hızda gidiyorlar. Bu yüzden dış bir etken olmaması durumunda ikisi de aynı yerde durabilirlerdi. Hatta Gezeravcı mikrofonu bırakıp, sonra da havada bıraktığı yerden alabilirdi. Videonun son kısmında ise astronotumuz kadrajdan çıkmadan önce, eliyle alışık olduğu milrofonu bırakma hareketini yapıyor. Bu hareket de mikrofona bir itici kuvvet uyguluyor. Bu yüzden de mikrofon başka yöne doğru uzaklaşıyor.
Uzaya gitmemiş olma ihtimalleri yok mu? Hani bilim şüphecilikti?
Bilimdeki şüphecilik öyle bir şey değil, kanıtlanamayan her varsayımdan ve her olası bağıntıdan şüphelenmektir o. Ötekisi komplo teorisyenliğine girer. Videoda mikrofonun hareketine baktığımızda hızı çok düşük, yönü de doğrusal ve mikrofon da dönerek uçuyor. Bunu Dünya’da herhangi bir stüdyoda kolay kolay yapamazsınız.
Vakum etkisi olmayan ortamda her şey serbest bırakıldığında aynı ivmeyle kütle çekimine maruz kalır. Bu ortam zaten yer çekimsiz ortamı taklit eden bir ortam olduğu için cismin hareketini etkileyen iki faktör var: sürtünme ve içsel kuvvet. Mikrofon da Gezeravcı’nın uyguladığı küçük miktarda kuvvetle döne döne farklı yöne bu yüzden gidiyor.
Emre Ömer Zehir – webtekno
