Birçok ev sahibi ve kiracı arasında anlaşmazlığa neden olan yüzde 25 uygulaması 1 Temmuz 2024 itibarıyla sona erdi ve kiralarda TÜFE (tüketici fiyat endeksi) dönemine geçildi. Peki günün birinde kira bedelini devletin belirlediği ‘Hollanda modeli’ Türkiye’de uygulanabilir mi?
TÜFE dönemi öncesinde uygulanan ve kira artış sınırının yüzde 25 olarak belirlendiği sistemden önce mecliste gündeme gelen bir diğer sistem de Hollanda modeliydi.
TÜFE dönemi öncesinde uygulanan ve kira artış sınırının yüzde 25 olarak belirlendiği sistemden önce mecliste gündeme gelen bir diğer sistem de Hollanda modeliydi.
Düşük ve orta gelirli gruba güvence veren bu sistem geçerli olmadan önce dengesiz ev kiralarına karşı Hollanda hükümeti düğmeye basmış ve bir önlem almıştı.
Düşük ve orta gelirli gruba güvence veren bu sistem geçerli olmadan önce dengesiz ev kiralarına karşı Hollanda hükümeti düğmeye basmış ve bir önlem almıştı.
Bu sistemde evler ‘sosyal’ ve ‘özel’ konutlar olarak ikiye ayrıldı. Binaların yaşı ya da oda sayılarına göre düşük puan alan evler sosyal konut, yüksek puan alanlar ise özel konut olarak belirlendi.
Bu sistemde evler ‘sosyal’ ve ‘özel’ konutlar olarak ikiye ayrıldı. Binaların yaşı ya da oda sayılarına göre düşük puan alan evler sosyal konut, yüksek puan alanlar ise özel konut olarak belirlendi.
Sosyal konutlar için önce 736, ardından 808 ve son olarak da 879,66 Euro’luk bir puan sınırı konuldu ve böylelikle kira artışı devlet kontrolüne geçmiş oldu. Yani bu şu demekti, düşük ya da orta gelirli bir kişi ‘sosyal konut’ tercih edecekse taş çatlasa 800 küsür Euro kira verecek, daha yüksek miktarda bir kira bedeli ödemeyecekti.
Sosyal konutlar için önce 736, ardından 808 ve son olarak da 879,66 Euro’luk bir puan sınırı konuldu ve böylelikle kira artışı devlet kontrolüne geçmiş oldu. Yani bu şu demekti, düşük ya da orta gelirli bir kişi ‘sosyal konut’ tercih edecekse taş çatlasa 800 küsür Euro kira verecek, daha yüksek miktarda bir kira bedeli ödemeyecekti.
Doğal olarak daha ucuz olduğu için sosyal konutlar tercih edildi ama burada da Hollanda’da yeterince sosyal konut olmamasının dezavantajı yaşandı. Bu yüzden yeni inşa edilecek konutların en az yüzde 40’ının sosyal konut olmasına karar verildi.
Doğal olarak daha ucuz olduğu için sosyal konutlar tercih edildi ama burada da Hollanda’da yeterince sosyal konut olmamasının dezavantajı yaşandı. Bu yüzden yeni inşa edilecek konutların en az yüzde 40’ının sosyal konut olmasına karar verildi.
Hollanda’da bile bazı sıkıntılar eşliğinde uygulanan bu sistemin Türkiye’de kısa vadede uygulanması ise oldukça zor görünüyor. Temel sebep deprem riski altındaki Türkiye’de kentsel dönüşümün tamamlanmaması ve ülkemizdeki düşük ya da orta gelirli kişilerin sayısını hatırladığımızda çok fazla sayıda sosyal konuta ihtiyaç duyulması.
Hollanda’da bile bazı sıkıntılar eşliğinde uygulanan bu sistemin Türkiye’de kısa vadede uygulanması ise oldukça zor görünüyor. Temel sebep deprem riski altındaki Türkiye’de kentsel dönüşümün tamamlanmaması ve ülkemizdeki düşük ya da orta gelirli kişilerin sayısını hatırladığımızda çok fazla sayıda sosyal konuta ihtiyaç duyulması.
Enflasyon oranı ve piyasalardaki dalgalanmaları da göz önünde bulundurduğumuzda Hollanda’da eksikleri olsa da işleyen bu sistemin Türkiye’de yakın gelecekte uygulanabilmesi pek de kolay değil.
Mayk Can Şişman – Onedio
