Gülümser Anneyi kaybettik. Atatürk’ün manevi kızı Ülkü ile ortaokul arkadaşı, Semih Tezcan’ın kardeşi, Sabahattin Kalender’in eşi ve Ece Kalender’in annesi, Hollanda’da yaşayan yazar ve şair, Gülümser Kalender Tezcan 90 yaşında vefat etti.
Yavuz Nufel’in haberi ve arşiv söyleşisi
5 Nisan 2023’te saat 12.57’de dünya hayatında gözlerini yuman Gülümser Kalender Tezcan’ın naaşı, bugün (6 Nisan 2023) 13.00’de Den Haag Mescidi Aksa camisinde ( wagen str 103 ), kılınacak cenaze namazının ardından, cuma günü saat 9.30 da St. Petrus ( Den Haag ) özel mezarlığına ( Kerkhoflaan 10 ) defnedilecek
Gülümser Kalender Tezcan kimdir?
Gülümser Kalender Tezcan, 1934’te Mersin’de doğdu. Türkçe, İngilizce, Edebiyat, Hollandaca öğrenimlerini Mersin Lisesi, Üsküdar Amerikan Koleji, Ankara Dil Tarih ve Coğrafya Fakültesi, Lahey Pedagoji Akademisi’nde yaptı. Türk Hava Kuvvetleri, Tarım Bakanlığı, Emekli Sandığı’nda çevirmenlik, Amerikan Okulu ve Sağlık İdaresi Yüksek Okulu’nda öğretmenlik yaptı. Aynı süre içerisinde Sabahattin Kalender’in bestelediği Türk Halk Operalarının librettolarını yazdı.
1973 yılında diplomatik görevle Hollanda’ya geldi. Görev süresi sonunda Hollanda’da kalıp Türkçe, İngilizce, Hollandaca öğretmenliği yaptı. Şiirleri Hollandaca’ya çevrildi. Lahey’in Türk Şairi adını aldı. Özellikle kadınları konu alan şiirleri kadın hareketleriyle ilgili toplantılarda okunmaktadır.
40 yıldan fazladır Hollanda’da yaşayan yazar, gerçek yaşamın masalını anlatan öykülerinde kültür ayrıcalıklarını işlemiştir.
“Okudun mu Çılgın Şiirlerimi” adı altında topladığı şiirleri, kendi efsanesini, yaptığı göçü anlatan bir roman ve pek çok öyküler yazmıştır. Son yıllarda şiir ve öykülerini yine masalsı bir anlatımla resmetmeye başlamıştır.
İki çocuk annesi, üç çocuğun büyükannesidir. (Semih Tezcan’ın kardeşi, Sabahattin Kalender’in eşidir.
82 yaşında iken (2015 ) kendisi ile yaptığım röportaj ile onu daha yakından tanıyalım:
42 yıldır Hollanda’nın Den Haag ( Lahey) şehrinde yaşayan Gülümser Kalender Tezcan hem Hollanda hem de Türkiye tarihinin yaşayan belleği gibi.
82 yaşına rağmen olayları dün gibi hatırlayan ‘Yaşayan efsane’; ‘ Ana çınar’ Gülümser hanım ile sıra dışı bir söyleşi yaptık.
Avrasya Kadınlar Vakfı Başkanı Fatma Aktaş’a Gülümser hanımla söyleşi yapmak istediğimizi kendisine ilettiğimde hiç bir bahane bulmadan kabul etmesi, randevumuza zamanında gelmesi onun işine, sözüne ne kadar önem verdiğinin bir göstergesi idi.
Şiir yazdığını biliyorduk. Geçtiğimiz 10 Kasım’da Avrasya Vakfı’nın düzüenlediği Atatürk’ü anma programında okuduğu şiirle herkesi ağlatmıştı.
Yaptığı konuşmada ise Atatürk’ün manevi kızı Ülkü ile ortaokul arkadaşı olduğunu duymuştuk.
Bu ana çınarı tüm yönleri ile anlatmak, bir ömre tanıklık etmek elbette zor, ama hem o anılardan bir kaçını dinleyelim hem de bu yaşında kendisini heyecanlandıran , gün saydığı etkinlik hakında bilgi alalım istedik
Hollanda’ya geldiği yıllarda ( 1973) bir süre T.C Lahey Büyükelçiliği Çalışma Müşaviri olarak Türk toplumuna hizmet eden Ana Çınar, daha sonra Hollanda’da yaşayan Türk çocuklarına Türkçe öğretmenliğini tercih etmiş.
Bir İstanbul hanımefendisi olan Gülümser hanım kelimeleri özenle seçerek tane tane, akıcı İstanbul Türkçesi ile sorularımız cevapladı.
Yavuz Nufel : 10 Kasımda okuduğunuz şiirle herkesi ağlattınız. Bir de konuşmanızda Atatürk’ün manevi kızı hakkında bir şeyler söylediniz. Arkadaşınız mıydı Atatürk’ün kızı Ülkü hanım?
Gülümser Kalender Tezcan: Evet Ortaokulu beraber okuduk 3 yıl.
YN: Hangi okulda?
GKT: Üsküdar Amerikan Kolejinde.
YN: Daha sonra arkadaşlığınız devam etti mi?
GKT: Evet, her yıl 10 Kasımlarda beraber göz yaşı döktük. Daha sonra yollarımız ayrıldı. Bildiğiniz gibi Ülkü hanım geçtiğimiz yıl öldü.
YN: Peki Gülümser hanım, bu son 10 Kasım’da (2015) Avrasya Vakfı’nında Atatürk hakkında konuşmanızda Ülkü hanıma sitem ettiniz, neden?
GKT: Çünkü kendisini ölümünden bir kaç sene önce aradım.
Sanıyorum 50’li yılların başlarından beri hiç görüşmemiştik. Kendisi ile görüşmek için harekete geçtim, ama ulaşamadım. Bana Ülkü’nün sosyete olduğunu söylediler.
YN: Nasıl yani, açıklar mısınız?
GKT: Atatürk’ün yolundan gitmedi. Türk kadınının güçlenmesi toplumda hak ettiği yeri alması için çalışmalarda bulunmadı. Görüşmüyorduk ama kendisini uzaktan da olsa takip ediyordum. Görüşme talebime böyle bir cevap alınca ben de o zamanlar gösterdiğim tepkiyi bu sene 10 Kasım’da da anlattım. Ülkü’nün yapması gereken şeyleri şimdi Hollanda’da Fatma Aktaş yapıyor. Kadınların sorunlarına eğiliyor, onların eğitimi için çabalıyor.
YN: Kısaca Ülkü hanım Atatürk’e layık evlat olmadı diyorsunuz öyle mi?
GKT: Evet aynen öyle diyorum.
82 yaşında ilk sergisini açıyor
YN: Gülümser hanım resim yaptığınızı, şiir yazdığınızı, kitaplarınız olduğunu, şiirlerinizin Hollandacaya çevrildiğini biliyoruz, biraz bahseder misiniz? Ne zaman başladınız resime, şiire?
GKT: 17 yaşımda başladım. Piyano öğretmenime aşıktım o zamanlar. Sene 1951 idi sanıyorum. Tabi duygularınızı şimdi olduğu gibi direk söyleyemiyorsunuz o zamanlar. Bende aşkımı renklerle, resimlerle anlatmaya çalıştım.
YN: Ve bu güne kadar sürdü fırçalarla dostluğunuz, renklere olan sevdanız.
GKT: Hayır, aşkımla birlikte resim yapmayı da bıraktım. İlk şiir kitabım çıkacaktı. Teyzemin kızı bana “kitaplarımın kapağını neden kendin çizmiyorsun” dedi. Haklıydı, zaten duygularımı ya resimle ya da şiirle ifade ettiğim için resimlerim şiirlerimi, şiirlerim ise resimlerimi tamamlıyordu.
YN: Böylece bir sergi açacak kadar resim yaptınız ve hala devam ediyorsunuz değil mi?
GKT: Evet, özellikle son sekiz yıldır resim benim yaşam kaynağım, amacım oldu.
YN: Peki Gülümser hanım bu sergi açma fikri nasıl oluştu? Bu yaşta ilk serginizi açıyor olmanız nasıl bir duygu, bence bu sergi dünyada bir ilk olacak
GKT: Bilmiyorum ama öğrencilerim, dostlarım çok rica ettiler. Avrasya Vakfı Başkanı Fatma Aktaş önderlik etti ve sergimiz 2016 yılının Ocak ayında Den Haag’da açılacak.
YN: Peki bir amacı var mı bu serginin, ne bekliyorsunuz, satış yapılacak mı?
GKT: Bu yaştan sonra şan-şöhret beklediğimi söylemem gülünç olur. Ama bir amacı var elbette. Bu resimler benim özelim. Özelimi, dünyamı yansıtan tablolar.
Sergi açılmasına evet dedim çünkü satışlardan elde edilecek gelir müzik eğitimi alan öğrencilere burs olarak verilecek. Bildiğiniz gibi eşimde bir müzisyendi kızımda öyle. Kızım Ecehan bu sergi öncesi eşimin bestlerinden oluşan bir konser de verecek.
YN: Desenize sanat dolu bir akşam, sergi olacak.
GKT: Evet Ankara’dan bir Tenor kızımla Ecehan ile birlikte bir konser vercek, sergimiz açılacak ve bir ay açık kalcak.
YN: Efendim çok teşekkür ediyorum sizi yorduk. Bu ilk serginiz ve ‘Ankara’dan Lahey’e Opera’ olarak duyduğum etkinliğin ve serginizin haberini ilerleyen günlerde ayırca yapacağız.
GKT: Asıl ben teşekkür ederim kıymetli zamanınızı ayırıp bana bu imkanı verdiğiniz için. Son Haber’i her zaman severek okuduğumu belirtmek isterim. Sergimize herkesi sizin araclığınızla davet ediyorum.
Yavuz Nufel – nhaber.nl
