Hollandalı araştırmacılar dünya çapında ses getirecek bilimsel bir araştırmaya imza attı ve tek yumurta ikizlerinin nasıl oluştuğunu keşfetti. Maastricht Üniversitesi Tıp Fakültesi uzmanları tarafından gerçekleştirilen keşif İkiz gebelik oluşumundaki sorunları önlenebilecek olmasının yanı sıra organ nakli ve tüp bebek tedavisi için umut veriyor. Ekipte yer alan isimler Clemens van Blitterswijk, Erik Vrij, Dorian Luijkx, Ge Guo, Stefan Giselbrecht ve Aslı Ak. Aslı Ak, Erasmus+ ile Hollanda’ya gelen ve başarıları ile kendine saygın üniversitelerde yer bulan başarılı bir genç Türk bilim insanı.
Hollandalı bilim insanları, bugüne kadar gizemli bir konu olan tek yumurta ikizlerinin nasıl oluştuğunu keşfetti.
BBC’nin Yusuf Özkan imzalı haberine göre; “İnsan gelişiminin kara kutusu” olarak tanımlanan bu keşif sayesinde, organ nakli bekleyen hastalar için uygun dokuların geliştirilmesi ve tüp bebek sonrası tek yumurta ikizlerinin sayısının azaltılması sağlanabilecek.
ARAŞTIRMA SONULARI ADVANCED MATERİALS BİLİM DERGİSİNDE YAYINLANDI
Hollanda’daki Maastricht Üniversitesi Tıp Fakültesi uzmanları tarafından gerçekleştirilen araştırma, uluslararası saygınlığı olan hakemli bilim dergisi Advanced Materials’da yayımlandı.
“Biyomühendislik ile Geliştirilmiş İnsan Embriyo Modellerinde Monokoryonik İkizleme” adlı çalışma, daha önce bilinmeyen, tek yumurta ikizlerinin nasıl meydana geldiğini ilk kez ortaya koydu.
TEK YUMURTA İKİZLERİ ÇIK ERKEN AŞAMADA HZILI BÜYÜME İLE OLUŞUYOR
Bilim insanlarına göre, en basit anlatımıyla, embriyo çok erken bir aşamada hızlı bir büyüme gösterirse tek yumurta ikizleri oluşabiliyor. Embriyo daha sonra ikiye bölünüyor.
RAHİM DIŞINDA İLK KEZ KÖK HÜCRELERDEN İKİZ EMBRİYOSU ELDE EDİLDİ
Maastricht Üniversitesi uzmanları, rahim dışında ilk kez kök hücrelerden sentetik bir insan ikiz embriyosu geliştirdi.
Baş araştırmacılar Clemens van Blitterswijk ve Erik Vrij’a göre, anne karnında görünmez bir şekilde gerçekleşen bu olay, araştırma kapsamında rahim dışında görünür hale getirildi.
Hızlandırılmış büyüme, “blastosist” adı verilen ve daha sonra plasentaya dönüşecek olan bir tür küçük balon içinde gerçekleşiyor.
Eğer bu küçük balon çok hızlı büyürse, daha sonra embriyoya dönüşecek olan hücre yığını ikiye ayrılıyor.
Araştırmacılara göre, istisnai durumlarda, benzer şekilde özdeş bir üçüz veya dördüzün ortaya çıkması da mümkün.
Maastricht Üniversitesi uzmanları, 2018 yılında fare kök hücrelerinden yetiştirilen ilk sentetik embriyoyu yaratmıştı.
İsrailli araştırmacılar geçen yıl bu işlemin aynısını insan kök hücreleriyle yapmayı başardı.
Bu çalışmaların ardından Maastricht’teki uzmanlar, aynı anda milyonlarca hücreyi inceleme ve farklı koşullara maruz bırakma olanağı sağlayan “yüksek verimli tarama” sayesinde, tek yumurta ikizlerinden oluşan sentetik bir embriyo geliştirdi.
ARAŞTIRMA DÜŞÜKLERİN ÖNLENMESİ İÇİN DE UMUT OLABİLİR
Araştırmacılara göre, bu çalışmanın en önemli sonuçlarından biri, düşükler ve doğurganlık hakkında daha fazla bilgi elde edilmesini sağlayacak olması.
Araştırmalara göre, ikiz gebeliklerde, döllenmiş yumurtanın rahim iç tabakasında tutunmaya çalışması (erken implantasyon) sırasında sık sık istenmeyen durumlar meydana geliyor.
İKİZ GEBELİK OLUŞUMUNDAKİ SORUNLAR ENGELLENEBİLİR
Hollandalı araştırmacıların buluşu sayesinde, ikiz gebelik oluşumundaki sorunlar önlenebilecek veya tedavi edilebilecek.
Çalışmanın, nakil için organ bulunmayan hastalar için de umut olacağı belirtiliyor.
Araştırma, dokuların geliştirilmesine de odaklanıyor. Uzmanlara göre, sentetik embriyolarda organ oluşumunun başlangıcı izlenebiliyor.
Bu süreç daha iyi kontrol altına alınabilirse, örneğin birçok hasta için gerekli olan kalp kapakçığı gibi dokular büyütülebilecek.
Amsterdam Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden embriyolog Sebastiaan Mastenbroek’e göre, bu yeni keşif sayesinde, tüp bebek sonrası istenenden daha sık gerçekleşen tek yumurta ikizlerinin sayısı da azaltılabilecek.
Araştırmada yer almayan Sebastiaan Mastenbroek, Maastricht’teki uzmanların çalışmasını etkileyici olarak değerlendi.
Mastenbroek, Hollandalı kamu yayıncısı NOS’a, “Bu gerçekten de üreme biliminde son yıllarda yaşanan bir yenilik. İnsan gelişiminin ilk günleri ve haftaları hakkında neredeyse hiç bilgimiz yoktu, şimdi bu kara kutuyu açıyoruz” dedi.
Baş araştırmacı van Blitterswijk, artık sentetik bir embriyonun nasıl tek yumurta ikizlerine dönüştüğü anlaşılsa da, doğal döllenmede durumun her zaman tam olarak böyle olmayabileceğine de işaret ediyor.
Van Blitterswijk, “Fakat kanıtlar dolaylı olarak sunuluyor. Gördüğümüz tamamen mantıklı, basit bir açıklama” görüşünü dile getiriyor.
BİLİMSEL KEŞFE İMZA ATAN İSİMLER
Maastricht Üniversitesi’ndeki araştırma, Clemens van Blitterswijk, Erik Vrij, Aslı Ak, Dorian Luijkx, Ge Guo ve Stefan Giselbrecht’ten oluşan ekip tarafından gerçekleştirildi.
ASLI AK KİMDİR?
Aslı, Türkiye’nin en kalabalık ve büyüleyici şehri İstanbul’dan Hollanda’ya gelen bir moleküler Biyolojisi eğitimi görmüş bir genetikçi. Lisans eğitimini Sabancı Üniversitesi Moleküler Biyoloji ve Genetik bölümünde tamamladı. Üçüncü yılında Erasmus+ ile Hollanda’ya geldi ve Avrupa’daki bilimsel gelişmeleri takip etme imkanı buldu. Değişimin ardından Radboud Üniversitesi’nden burs alarak İnsan Biyolojisi alanında yüksek lisans eğitimine devam etti. Aslı, öğrenimi boyunca birçok araştırma projesi yürüttü ve katıldı. En son araştırma projesi, endometriozisi incelemek için endometrial organoidlerin elde edilmesiyle ilgiliydi.
Mart 2021’de MERLN Enstitüsüne doktora öğrencisi olarak katıldı. Endometriyumun alıcılığı, embriyo implantasyonu ve hücresel çapraz konuşmanın ardındaki moleküler mekanizmayı çözmeye çalıştı.
Projesinin nihai hedefi üreme sorunlarının kökenini araştırmak, kısırlık ve endometriyumla ilişkili hastalıkları etkili bir şekilde tedavi etmekti. Projesi; MUMC+ ile yakın işbirliği içindedir ve bu nedenle kendisi gibi biyologlar, biyomühendisler ve tıp doktorlarından oluşan oldukça disiplinler arası bir projeydi.
Türk genetikçi son olarak Maastricht Üniversitesi’ndeki araştırma ekibinin projesinde yer aldı.
nhaber.nl
