Türkiye’de zorunlu karşılığa tabi yabancı para yükümlülükler için geçici uygulama maddesinde değişikliğe gidildi. Yabancı para yükümlülüklerde sıfır zorunlu karşılık uygulaması uzatıldı. T.C. Merkez Bankası, yabancı para yükümlülüklerde sıfır olarak uygulanan zorunlu karşılık oranının süresini bir yıl uzattı. Bu orana tabi olabilme kriteri olan 6 aylık vade sınırı süresi ise 1 yıla çıkarıldı.
Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası (TCMB) zorunlu karşılığa tabi yabancı para yükümlülükler için geçici uygulama maddesinde değişiklik yaptı.
TCMB’nin Resmi Gazete’nin bugünkü sayısında yayımlanan “Zorunlu Karşılıklar Hakkında Tebliğ’de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ”ine göre, yabancı para yükümlülüklerde sıfır olarak uygulanan zorunlu karşılık oranının süresi bir yıl uzatıldı.
Değişiklikle yurt dışı bankalara ait olanlar hariç olmak üzere mevduat/katılım fonu dışında kalanlar için tebliğin zorunlu karşılığa tabi kalemleri belirleyen 4. maddesi 1. fıkrasında sayılan yükümlülüklerden, 1 yıldan uzun vadeli olanların zorunlu karşılık oranları 19 Aralık 2025 hesaplama tarihine kadar yüzde 0 olarak uygulanacak.
Aynı maddeye eklenen fıkraya göre, bu fıkrayı ihdas eden Tebliğ ile bu madde kapsamı dışına çıkarılan yükümlülükler vadeleri sonuna kadar Merkez Bankasınca belirlenecek hesaplama yöntemine göre bu uygulama kapsamında dikkate alınmaya devam edilecek.
Tebliğ, 21 Aralık 2024 tarihinde yürürlüğe girecek.
ZORUNLU KARŞILIKLAR NEDİR?
Zorunlu karşılıklar bir para politikası aracıdır. Merkez Bankası, 2010 yılının son çeyreğinden itibaren uygulamaya başladığı yeni strateji çerçevesinde, söz konusu dönemde enflasyon görünümünün olumlu seyretmesinin de sağladığı imkân dâhilinde, makro finansal risklerin azaltılabilmesine yönelik politikalar geliştirmiştir. Bu doğrultuda, temel politika aracı olan bir hafta vadeli repo ihalelerine ek olarak zorunlu karşılıklar aktif bir şekilde kullanıma sokulmuştur.
Zorunlu karşılığa tabi yükümlülükler iki haftada bir cuma günü itibarıyla hesaplanır. Bankaların tabi oldukları muhasebe standartları ve kayıt düzeni esas alınarak, yurt dışı şubelerinin yükümlülükleri dâhil, Merkez Bankasına, Hazineye, yurt içi bankalara ve uluslararası anlaşmayla kurulmuş olan bankaların Türkiye’deki merkez ve şubelerine olan yükümlülükleri hariç olmak üzere, aşağıda belirtilen bilanço kalemleri zorunlu karşılığa tabi Türk lirası ve yabancı para yükümlülüklerini oluşturur.
a) Mevduat/katılım fonu (3/2/2007 tarihli ve 26423 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Mevduat ve Katılım Fonlarının Vadeleri ve Türleri Hakkında Tebliğ (Sayı:2007/1) kapsamındaki resmî kuruluşlar ile 7/3/2019 tarihli ve 810 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararıyla yürürlüğe giren Kamu Haznedarlığı Yönetmeliği kapsamındaki kurumlardan kabul edilenler ile esasları Merkez Bankasınca belirlenen yabancı para mevduat/katılım fonundan vadeli Türk lirası mevduat/katılma hesabına dönüşen tutarlar hariç).
b) Repo işlemlerinden sağlanan fonlar (Borsa İstanbul piyasalarından sağlananlar hariç).
c) Kullanılan krediler (Hazine garantisiyle sağlananlar hariç).
ç) İhraç edilen menkul kıymetler (net).
d) Sermaye hesaplamasına dâhil edilmeyen borçlanma araçları.
e) Yurt dışı merkeze yükümlülükler (net).
f) Kredi kartı ödemelerinden borçlar.
g) Müstakrizlerin fonları.
Zorunlu karşılıkların tesisi, yükümlülük hesaplama tarihini izleyen iki hafta sonraki Cuma günü başlar ve 14 gün sürer. Zorunlu karşılıklar esasen, Türk lirası yükümlülükler için Türk lirası olarak, yabancı para yükümlülüklerde ise ABD doları cinsinden olan kısmı için ABD doları, kalan kısmı için ise ABD doları veya euro olarak Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasındaki hesaplarda tesis edilmektedir. Yabancı para yükümlülükler için tutulması gereken zorunlu karşılıkların kıymetli maden depo hesapları için tutulması gereken kısmının tamamına kadarı standart altın cinsinden bloke hesaplarda tesis edilebilir.
Türk lirası cinsinden tesis edilen zorunlu karşılıklara Merkez Bankasınca belirlenen koşullara bağlı olarak faiz uygulanır.
