Texas Üniversitesi’nin bir araştırma projesi çerçevesinde Türkiye’nin sismik görüntülerini incelerken, Dünya’nın iç kısmında yeni bir katman arama fikrini geliştiren jeologlar haklı çıktı. Dünya’nın katmanları arasında tektonik plakalarının arasında bugüne kadar fark edilmemiş bir magma tabakası olduğu fark edildi. Yeni keşfedilen magma tabakasının, yer kabuğunun altındaki tektonik plakaların nasıl hareket ettiğine dair ipuçları verebileceği umuluyor.
Bilim adamları, yer kabuğunun altında, tektonik plakaların nasıl hareket ettiğine dair uzun süredir devam eden bir tartışmayı çözmeye yardımcı olabilecek, kısmen erimiş yeni bir kaya tabakası keşfettiler. Jeolojik keşfin yapıldığı Teksas Üniversitesi projesi, ABD Ulusal Bilim Vakfı tarafından finanse edildi ve UT Oden Hesaplamalı Mühendislik ve Bilimler Enstitüsü ile Cornell Üniversitesi işbirliği ile gerçekleştirildi.
Texas Üniversitesi’nden yapılan açıklamaya göre; Bilim adamları, yer kabuğunun altında, tektonik plakaların nasıl hareket ettiğine dair uzun süredir devam eden bir tartışmayı çözmeye yardımcı olabilecek, kısmen erimiş yeni bir kaya tabakası keşfettiler. Erimiş katman, yüzeyden yaklaşık 100 mil uzakta bulunur ve tektonik plakaların manto boyunca hareket etmesine izin veren nispeten yumuşak bir sınır oluşturduğu için levha tektoniği için önemli olan astenosferin bir parçasıdır. Ancak araştırmacılar, eriyiğin manto kayalarının akışını önemli ölçüde etkilemediğini bulmuşlardır. Bunun yerine, keşfin mantodaki ısı ve kaya konveksiyonunun levhaların hareketi üzerindeki hakim etki olduğunu doğruladığını söylüyorlar”
Keşifle ilgili bilimsel araştırma sonuçlarını içeren makale, 6 Şubat tarihinde Nature Geoscience dergisinde “Junlin Hua, Karen M. Fischer, Thorsten W. Becker, Esteban Gazel, Greg Hirth imzaları ve “Küresel olarak yaygın kısmi erime ile tutarlı astenosferik düşük hız bölgesi” (Asthenospheric low-velocity zone consistent with globally prevalent partial melting) başlığı ile yayınlandı. Makalenin bu tarihte yayınlamış olması acı bir tesadüftü. Çünkü bu makalede duyurulan keşif Türkiye’deki deprem hareketleri incelenirken gelen ilhamla gerçekleştirilmişti ve aynı gün Türkiye, yüzyılının en büyük depremlerini yaşıyordu.
Araştırmayı yöneten UT Jackson Yerbilimleri Okulu (UT Jackson School of Geosciences) doktora sonrası araştırmacısı Junlin Hua, bu keşfin gerçekleşmesine yol açan fikrin aklına, doktora araştırması sırasında Türkiye’nin altındaki mantonun sismik görüntülerini incelerken geldiğini ve Dünya’nın iç kısmında yeni bir katman aramaya karar verdiğini söyledi.
Araştırmacılar daha önce benzer bir derinlikte eriyik yamaları tanımlamışlardı. Ancak Austin’deki Texas Üniversitesi tarafından yürütülen yeni çalışma, ilk kez katmanın küresel kapsamını ve levha tektoniğindeki rolünü ortaya çıkardı.
Erimiş katman, yüzeyden yaklaşık 100 mil derinlikte ve üst manto olarak adlandırılan tektonik plakalarının altındaki astenosferin bir parçası. Astenosfer, tektonik levhaların manto boyunca hareket etmesinin mümkün olduğu nispeten yumuşak sınır tabakası.
Jeologlar bugüne dek Astenosfer tabakasının neden yumuşak olduğunu bilimsel olarak açıklayadılar. İlk teorilere göre erimiş kayaların bu tabakayı oluşturabileceği savunulmuştu. Yeni araştırma bu teoriyi desteklemiyor ve eriyiğin aslında manto kayalarının akışının önemli ölçüde etkilemediğini gösteriyor.
nhaber.nl
